Op het tweede gezicht de relatie tussen gelaat en karakter

Het uiterlijk van mensen zegt iets over het innerlijk. Deze overtuiging bestaat al zolang er mensen bestaan. Jaco Berveling, socioloog en bewoner van de wijk Blijdorp in Rotterdam heeft een geweldig boek geschreven over hoe de wetenschap zich in de 18de en 19de eeuw op de gelaatskunde en schedelmeetkunde stortte. Deze nieuwe wetenschappen werden ongekend populair. In de twintigste eeuw verdwenen beide kunden van het wetenschappelijke toneel. Aan het eind van de 20ste eeuw keert echter het gezichten lezen in een totaal ander jasje terug in de wetenschap, speciaal de psychologie.

Berveling beschrijft deze hele geschiedenis met allerlei prachtige voorbeelden. Hij is niet vies van smeuïge verhalen en verrassende anekdotes. Dit maakt het verhaal, dat verder strak is opgezet, bijzonder leesbaar.

Aan het begin van de 20ste eeuw neemt de wetenschappelijke belangstelling voor gelaatskunde en schedelmeetkunde af. Na het misbruik ervan door Nazi-Duitsland staat het ideeëngoed helemaal in een kwaad daglicht. Maar onder het ‘gewone volk’ zijn de populaire uitingen van deze wetenschappen nooit weg geweest: naast de handleeskunde, bestaan er tenenlezers, borstenlezers en zelfs billenlezers.

Berveling laat zien dat de hedendaagse inzichten aangeven dat we wel degelijk iets kunnen aflezen van iemands uiterlijk. De invalshoek verschilt echter hemelsbreed met die van de oude wetenschappen en de populaire uitingen. De empirie is het uitgangspunt. Uit allerlei psychologische testen blijkt dat mensen zaken als gezondheid, dominantie en betrouwbaarheid redelijk goed kunnen aflezen.

Na vele mooie voorbeelden hiervan komt Berveling tot vier mogelijke verklaringen waarom we bepaalde karaktertrekken kunnen aflezen aan gezichten. De eerste is evolutionair (het verhoogt de kans op overleven). De tweede verklaring is hormonaal (testosteron zorgt bijvoorbeeld voor een hoekig gezicht, maar ook voor verhoogde agressie). Dan is er de verklaring dat veelgebruikte expressies sporen nalaten op het gezicht.

Tot slot geeft Berveling een heel interessante verklaring. Karakters worden namelijk ook gemaakt door de blik van de ander. Als iedereen iemand met een babyface als een zacht ei benadert, wordt zo iemand ook meer een zacht ei: "stereotypes can and do … create their own social reality. Verwachtingen worden werkelijkheid.” De stereotypen kunnen zo sterk zijn dat het zelfs effect heeft op de persoon zelf die zichzelf elke dag in de spiegel ziet.

'Op het tweede gezicht' is een meeslepend boek dat ik iedereen kan aanraden.

gelaatanalyse is voor velen een niet hedendaagse benadering van eigenschappen of karakteraanleg van mensen, maar hoe meer je erover verneemt hoe verrassend veel waarheid je erin terug zal vinden.

In de grond weinig nieuws dat op een omslachtige manier wordt gebracht.
Voor de liefhebber wel heel veel feitjes.